Leeromgeving

Studenten ontwikkelen zich binnen het praktijkleren aan de hand van de bekwaamheidseisen. Op basis van de ontwikkeling van de student en de context van de partnerschool neemt de complexiteit, verantwoordelijkheid en zelfstandigheid in het praktijkleren toe. In het eerste jaar starten studenten na drie weken met het praktijkleren. Vanaf dat moment is de student minimaal één dag per week actief in de praktijk. Zie de jaarplanning op welke dagen en welke stageweken de studenten actief zijn in de praktijk.

In de jaarplanning vind je een overzicht van de stagedagen en –weken voor alle varianten en fasen, incl internationale studenten.  

• Jaarplanning voltijd 
• Jaarplanning deeltijd 
• Jaarplanning driejarige pabo

Op de partnerschool leren de studenten niet alleen van één mentor en in één groep, maar we stimuleren studenten om zich breder te oriënteren in de school. Een goede oriëntatie helpt aanstaande leerkrachten zicht te krijgen op wat een school te bieden heeft en invulling te geven aan de eigen leerweg.

Voor de oriëntatiefase kan gebruik gemaakt worden van oriëntatiekaarten (zie verderop op deze pagina) en de activiteitenlijst leren buiten de groep. Bekijk hier de video over het werken met oriëntatiekaarten. 

Om 'oriënteren om te leren' te bespreken op school is een praatplaat ontwikkeld met uitleg en vragen om met elkaar in gesprek te gaan hierover.

• Observatie Lesverloop
• Oriëntatiekaart didactisch handelen
• Oriëntatiekaart pedagogisch handelen
• Oriëntatiekaart Aardrijkskunde
• Oriëntatiekaart Beeldende vorming
• Oriëntatiekaart Bewegingsonderwijs
• Oriëntatiekaart Digitale Geletterdheid
• Oriëntatiekaart Drama
• Oriëntatiekaart Geschiedenis
• Oriëntatiekaart Godsdienst en Levensbeschouwelijke Vorming
• Oriëntatiekaart Muziek
• Oriëntatiekaart Onderwijskunde en Pedagogiek
• Oriëntatiekaart Taal
• Oriëntatiekaart Wiskunde
• Oriëntatiekaart Samenwerken met Ouders
• Oriëntatiekaart Natuur, Milieu en Techniek
• Oriëntatiekaart Leesomgeving

Studenten ontwikkelen zich binnen de bekwaamheidseisen. In dit overzicht vind je alle bekwaamheidseisen op een rij.  

Als gevolg van de tekorten op de arbeidsmarkt hebben we te maken met de situatie dat onze studenten tijdens hun studie door besturen, scholen of bemiddelingsbureaus worden gevraagd om zich, betaald, aan een school te verbinden. We hebben in ons partnerschap afspraken gemaakt zodat we eenduidig handelen.  

In ons partnerschap hanteren we de volgende uitgangspunten met betrekking tot de opleiding leerkrachten:  

• De kwaliteit van de opleiding en een goede begeleiding van studenten staat voorop.  We leiden, samen, goede leerkrachten op en dat blijven we doen.  
• In het partnerschap leiden we studenten op die we willen behouden voor onze scholen. We investeren in een goede opleiding en willen ook investeren in een goede werkplek voor de startende leerkracht, zodat studenten graag bij ons blijven werken.  

Bovenstaande leidt onder druk van het lerarentekort tot twee dilemma’s:  

1. Invallen of in de formatie tijdens de studie?  
   De afspraak is altijd geweest dat studenten niet mochten worden opgenomen in de formatie omdat dit ten koste zou kunnen gaan van hun leerproces: te weinig begeleiding en te veel verantwoordelijkheid. Nu de tekorten op veel partnerscholen nijpend zijn worden studenten steeds vaker ingezet als vervanger en draaien zo dus zelfstandig een groep.  Natuurlijk is het begrijpelijk dat een goed functionerende student een klas opvangt, maar hoe zit het met de begeleiding en leerproces van de student? Kunnen we de gewenste kwaliteit van de leraar borgen als hij tijdens zijn opleiding al “in het diepe wordt gegooid”? Bovendien, hoe zit het met de verantwoordelijkheden?  
    
2. Praktijkleren lopen op een niet-partnerschool?  
   Op de Marnix Academie lopen alle studenten stage op een partnerschool. Onze studenten krijgen nu echter tijdens hun studie al banen aangeboden op scholen buiten ons partnerschap. We willen studenten niet de kans op een baan ontzeggen, maar we willen de kwaliteit van onze afgestudeerde studenten garanderen en dat is lastig als de student stageloopt/werkt op een school die we niet kennen en die onze manier van werken niet kent. Bovendien willen we studenten behouden voor scholen binnen ons partnerschap.  

Om eenduidig te kunnen handelen in voorkomende gevallen leggen we hier een leidraad voor die we hanteren in ons partnerschap  

De mentor is in de dagelijkse praktijk degene die de student het meest direct begeleidt. De student overlegt met de mentor over de te geven lessen. Om samen boeiende lessen te ontwerpen kan gebruik gemaakt worden van de routekaart voor de mentor en de routekaart voor de student. De student maakt gebruik van het lesvoorbereidingsformulier en deelt dit met de mentor. Hierin geeft de student ook aan op welke punten hij specifiek feedback wil ontvangen. Tijdens de les observeert de mentor en geeft feedback op het feedbackformulier dat de mentor ontvangt (voor VT studenten gaat dit via Scorion). Het feedbackformulier wordt door de mentor en de student besproken. Daarnaast kan in de begeleiding gebruik worden gemaakt van de dialoogkaarten passend  bij de verschillende bekwaamheidseisen.  

De schoolopleider is ook betrokken bij de begeleiding van de student. De schoolopleider begeleidt situationeel. De schoolopleider bezoekt per student minimaal één (deel van een) les per semester.  

Voor meer informatie over de begeleiding verwijzen we door naar de nieuwsbrief van het partnerschap waarin maandelijks de link is opgenomen naar informatie over praktijkleren voor voltijd, deeltijd en de driejarige pabo.

Semesterbrieven

De Marnix Academie voorziet voor de begeleiding van studenten in het voltijdscurriculum ieder half jaar in zogenoemde semesterbrieven. Middels deze brieven kun je als begeleider van de student een beeld te krijgen van het leerproces (met de bijbehorende leertaken) van de student in het onderwijs op de Marnix Academie.  

• Semesterbrief Voltijd 1
• Semesterbrief Voltijd 2
• Semesterbrief Voltijd 3

Lesson study 

Het praktijkleren vormt een integraal onderdeel van de opleiding tot leerkracht. Toch kan het voor studenten soms een uitdaging zijn om dat wat ze ervaren en leren op de opleidingsinstelling te verbinden met dat wat ze ervaren en leren in de praktijk. Het is belangrijk dat leerkrachten samen de regie nemen over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Lesson Study kan het vehikel zijn om dit met elkaar te onderzoeken. Om deze reden heeft Lesson Study ook een plek in het (voltijd)curriculum van de Marnix Academie gekregen en wordt actief de samenwerking gezocht met het partnerschap. Meer informatie over Lesson Study vind je op de website: https://www.marnixlessonstudy.nl/  

Beeldcoaching 

Op het moment dat de ontwikkeling van de student stagneert of dat hij tegen hardnekkige problemen aanloopt in het praktijkleren op bijvoorbeeld het gebied van orde, klassenmanagement of vakdidactisch handelen, dan kan beeldcoaching een manier zijn om de student te ondersteunen. Beeldcoaching is een manier van coaching die gebruik maakt van de kracht van beelden, filmopnames in de klas, waardoor de student letterlijk (anders) naar zijn eigen handelen gaat kijken. Als, na een intakegesprek, besloten wordt dat beeldcoaching een goede mogelijkheid is om je verder te ontwikkelen, dan komt de beeldcoach ongeveer drie keer op school filmen. De student bespreekt de filmopname steeds met de beeldcoach en formuleert dan nieuwe werkpunten. Er zijn per jaar slechts een beperkt aantal beeldcoachtrajecten beschikbaar.  

Viermaal per schooljaar is er een moment om met elkaar de voortgang te bespreken. Halverwege het eerste semester vindt de tussenevaluatie plaats. Aan het eind van het eerste semester vindt het voortgangsgesprek plaats. Halverwege het tweede semester vindt wederom een tussenevaluatie plaats. Aan het eind van het tweede semester vindt de beoordeling praktijkleren plaats. Voor alle evaluatie-, voortgangs- en beoordelingsmomenten verwijzen we door naar de nieuwsbrief van het partnerschap. 

Planning gesprekken praktijkleren 2023/2024

Beluister ook eens de podcastaflevering 'wanneer is een voortgangsgesprek een positieve ervaring' voor tips bij het voeren van een voortgangsgesprek. 

Digitale feedbacktool Scorion

Studenten uit VT1, VT2 en VT3 werken met de digitale feedbacktool Scorion. De begeleiding en beoordeling in de praktijk vinden ook plaats in Scorion. Wil je weten hoe de ontwikkeling van een student zichtbaar wordt gemaakt in Scorion? Bekijk dan onderstaande filmpjes. 

• Zicht op Scorion Praktijkleren VE
• Zicht op Scorion Onderwijseenheden en dashboard VE
• Zicht op Scorion Studentleerplan VE
• Programmatisch toetsen
• Toelichting Scorion mentor en schoolopleider
• Toelichting Scorion mentor en schoolopleider deel II

Signalering stagnerende ontwikkeling 

Wanneer er zorgen zijn over de ontwikkeling van de student in het praktijkleren wordt door de schoolopleider het formulier ‘Signalering stagnerende ontwikkeling’ ingevuld.  

LIO 

Onder een LIO wordt verstaan de Voltijd 4-student van de Marnix Academie die wordt benoemd of aangesteld op een leerarbeidsplaats bij een partnerschool. Wanneer een student als LIO aangenomen wordt dienen duidelijke afspraken gemaakt te worden die worden vastgelegd in een tripartiteovereenkomst. 

Internationale studenten 

Incoming 

Studenten uit het buitenland volgen binnen de Marnix Academie een half jaar onderwijs en lopen één dag per week stage op een partnerschool. Deze studenten hebben een apart beoordelingsformulier: het assessment form internship.  

Outgoing 

Studenten die in het buitenland gaan studeren, doen dat gedurende semester 6 of 8 (het tweede halfjaar  van VT3 of VT4) tijdens de minor ‘Studeren buitenland’. Deze studenten krijgen vrijstelling voor het voortgangsgesprek van het semester waarin zij in het buitenland zijn. Zij sluiten hun stage in semester 5 of 7 zoals gebruikelijk af met een voortgangsgesprek (5 of 7).  

Crossing borders 

Studenten die de minor Crossing borders volgen, gaan drie tot vijf maanden naar het buitenland.  

Met deze studenten wordt in november het voortgangsgesprek praktijkleren met de schoolopleider en de mentor gevoerd. Studenten die gaan studeren in het buitenland (dus geen praktijkleren doen) krijgen vrijstelling voor voortgang praktijkleren. Het voortgangsgesprek praktijkleren in november wordt gevoerd om zicht te houden op de ontwikkeling van de student. In januari vindt de praktijkbeoordeling plaats. Als bij de praktijkbeoordeling in januari nog niet alle bekwaamheidseisen zijn eigengemaakt, zal er een verlenging van het praktijkleren plaatsvinden op een partnerschool nadat de student terug is uit het buitenland. Per situatie zal met de student, schoolopleider en instituutsopleider bekeken worden hoe dit wordt vormgegeven.  

Wanneer een student drie maanden naar het buitenland gaat, kan hij  het praktijkleren na terugkomst in Nederland weer vervolgen op de school van het eerste half jaar. Het is belangrijk dat student, schoolopleider en mentor hierover goede afspraken maken. 

Gulden Middenweg 

Een deeltijdstudent die het Gulden-Middenweg-traject volgt, is een student die in de praktijk voldoende vaardig is om onder supervisie verantwoordelijkheid te dragen voor een groep. Om deel te kunnen nemen aan dit traject dienen de volgende mijlpalen te zijn behaald: 

• Student heeft een hbo/wo bacheloropleiding afgerond; 
• De Verklaring deelname Gulden Middenweg is getekend door de schoolopleider én de studiecoach;  
• Propedeuse is behaald  

Deze mijlpalen garanderen (voor zover dat kan) dat de student vanaf het moment dat de mijlpalen zijn behaald de opleiding binnen twee jaar kan worden afgerond.  

Bij dit traject hoort een tripartite-overeenkomst waarin de student, de Marnix Academie en de school afspraken opnemen over de begeleiding in de praktijk. Binnen de school is een leerkracht-coach aanwezig die de student begeleidt en hier aantoonbaar tijd voor heeft. De overeenkomst wordt namens de Marnix ondertekend door de instituutsopleider. 

Beoordeling van dit traject vindt plaats op dezelfde momenten en met dezelfde formulieren als bij het praktijkleren.  De schoolopleider van de school beoordeelt de GM-student. 

Als de student geen afgeronde hbo/wo bacheloropleiding als achtergrond heeft, dan kan hij niet aangesteld worden als leerkracht, maar wel als lerarenondersteuner. De student draagt dan geen groepsverantwoordelijkheid. 

Zij-instroom 

Lees meer over het zij-instroom traject. 

Het goed begeleiden van startende leerkrachten is in het belang van leerlingen, de leerkracht zelf en de schoolorganisatie. Startende leerkrachten staan voor veel nieuwe uitdagingen. De projectgroep Versterking Samenwerking; startende leerkrachten is tot stand gekomen binnen de samenwerking tussen partnerbesturen en de Marnix Academie. 
De projectgroep heeft op basis van onderzoek in de literatuur en praktijk zogenoemde gouden condities vastgesteld die van belang zijn voor de begeleiding van startende leerkrachten. Deze zijn vertaald naar Kwaliteitskaarten en checklists voor elke rol die betrokkenen vervullen bij de begeleiding van de starter. 

De set bestaat uit kwaliteitskaarten en checklist voor: 

• De startende leerkracht zelf; 
• Een mentor/maatje; 
• Een coach; 
• De schoolleider/locatieleider; 
• De bestuurder van de schoolorganisatie. 

Deze kaarten en checklists bevatten tips en geven de verschillende betrokkenen handvatten om hun rol in de begeleiding van startende leerkrachten effectief vorm te geven. 
De set kaarten is gerealiseerd vanuit de subsidieregeling Versterking Samenwerking lerarenopleiding en Scholen. 

• Checklist Startgesprek 
• Checklist Startpakket 
• Kwaliteitskaart Bestuurders 
• Kwaliteitskaart Coaches 
• Kwaliteitskaart Mentoren 
• Kwaliteitskaart Schoolleider 
• Kwaliteitskaart Starter 

Coach startende leerkrachten 

Binnen het Marnix Onderwijscentrum wordt een cursus aangeboden voor het begeleiden van startende leerkracht. Lees er hier meer over.  

Masterclasses young professionals 

Het Marnix Onderwijscentrum biedt verschillende masterclasses voor jonge professionals. De masterclasses bieden de startende leerkracht praktische handvatten voor de dagelijkse praktijk. Meer informatie vind je op de pagina’s van de verschillende masterclasses waar je bijvoorbeeld alles kunt vinden over de Masterclass ouders en ik.  

Het lectoraat Samen Opleiden & Professionaliseren (SO&P) levert een bijdrage aan de doorontwikkeling van samen opleiden door het leren van alle onderwijsprofessionals centraal te stellen. We richten ons op het verbinden van het leren in de context van de opleiding en de school door: 

1. het bouwen aan een samenhangend curriculum met studenten, schoolopleiders en opleidingsdocenten. 
2. het stimuleren van ontmoeting, dialoog en samen professionaliseren ten dienste van het leren van de onderwijsprofessionals. 
3. het nagaan van de bevindingen van de lerende leerkracht op zijn proactieve rol als medeontwerper van het leren in twee contexten. 

Meer informatie over het lectoraat is te vinden op de lectoraatspagina. 

In een Research & Design-groep (R&D-groep) werken leraren basisonderwijs, studenten, docentonderzoekers en een senior-onderzoeker samen aan een onderzoeksvraag uit de praktijk. In de R&D-groepen staat de onderzoekende houding centraal. 

In een POO-netwerk Onderzoek en Innovatie worden onderzoeken binnen eenzelfde thema verbonden. De onderzoeken vinden plaats op een school en gaan uit van een vraag van de school. Eén of meerdere leerkrachten van de school werken samen met een docent-onderzoeker en studenten van de Marnix Academie in een onderzoeksgroep. 

Ook komend jaar is er ruimte voor scholen om aan te sluiten bij de drie POO-netwerken Onderzoek en Innovatie. 

• Digitalisering in het onderwijs   
• Sociaal ondernemerschap  
• Inrichting van het onderwijs  

Wil je meedoen met jouw school? Heb je een onderzoeksvraag die aansluit bij één van deze thema’s? Wil je meer weten? Neem contact op met het Marnix Innovatie Centrum via mic@hsmarnix.nl 

Professionalisering

Voortgezette professionalisering: VONC

Verbinden – Opleiden – Netwerken – Creëren. Dit zijn de vier werkwoorden die centraal staan in de VONC-bijeenkomsten. Bij VONC komen opleiders van de Marnix Academie en opleiders uit de partnerscholen bij elkaar om ervaringen te delen, inspiratie op te doen en nieuwe initiatieven te nemen gericht op het maken van Leerrijke Verbindingen tussen opleiding en praktijk.   

Dag van het partnerschap 

De Dag van het partnerschap vindt plaats op 10 april 2024 (13.00-19.00 uur) op de Marnix Academie. De start is om 13.30 uur met de partnerscholenmarkt. Aansluitend is de professionaliserings- en ontmoetingsdag voor schoolopleiders, boc's, instituutsopleiders en relatiebeheerders. Het thema van dit jaar is ‘Versterken van de kwaliteit van Samen Opleiden’. 
Het programma bestaat uit een bijdrage van Chris Kroeze (Hogeschool van Arnhem en Nijmegen) met als titel: Begeleiden: samen op zoek naar maatwerk. Chris schrijft daar het volgende over:  
 
Sinds 15 jaar kunnen lerarenopleidingen in een erkend partnerschap duurzaam samenwerken met de beroepspraktijk om onderwijsprofessionals op te leiden. Een mogelijkheid waar veel andere beroepsdomeinen jaloers op zijn want die kunnen door steeds andere leerwerkplekken niet over langere periode samenwerken met dezelfde begeleiders en zo een steeds betere begeleidingspraktijk opbouwen.  
Deze afgelopen 15 jaar zijn we ten aanzien van het opleiden van onderwijsprofessionals door allerlei vormen van onderzoek en experimenten steeds beter gaan begrijpen hoe die duurzame driehoek (beroepspraktijk, opleiding en student) werkt en hoe je daarin samen de begeleiding kunt invullen. Steeds beter leren we dat de kwaliteit van begeleiding gaat over het bieden van maatwerk.  
In deze sessie wil ik jullie graag meenemen in dat maatwerk: waarom is dat een goed uitgangspunt en hoe kun je daar in de driehoek mee aan de slag? 
 
Naast de bijdrage van Chris is er ook een aantal interessante workshops en inspiratiesessies over onder andere onderzoekend vermogen, driehoeksgesprekken, ‘Vakinhoud Verbindt’, delen van good practices en kwaliteitsmonitoring (dat op termijn de hercertificering vervangt). Eind maart ontvang je per mail een toelichting op alle workshops die worden aangeboden. Tijdens de Dag van het Partnerschap op 10 april maak je een keuze voor een workshop/inspiratiesessie. 

Inspiratie

Podcast formatief handelen

Deze podcastaflevering duurt 22 min. Heb je minder tijd? Luister de podcast dan in delen!   

0:00-7:45 min Wat is formatief handelen?   

7:45-13:00 min Feedback geven in de praktijk  

13:16-18:45 min Het voeren van gesprekken en reflecteren met studenten  

18:45-22:00 min Nagesprek Cindy en Chantal