De eerste dagen op een nieuwe leerwerkplek zijn altijd spannend. Een onbekende school, nieuwe collega’s, een nieuwe (fase in de) opleiding, veel nieuwe indrukken en emoties. Waar te beginnen en hoe goede keuzes te maken? Een goede oriëntatie helpt aanstaande leerkrachten zicht te krijgen op wat een school te bieden heeft en invulling te geven aan de eigen leerweg. Op deze pagina vind je de praatplaat Oriënteren om te leren en bijhorende vragen.
Praatplaat Oriënteren om te leren
De eerste dagen op een nieuwe leerwerkplek zijn altijd spannend. Een onbekende school, nieuwe collega’s, een nieuwe (fase in de) opleiding, veel nieuwe indrukken en emoties. Waar te beginnen en hoe goede keuzes te maken? Een leerwerkperiode is vaak kort en er moet een aantal doelen behaald worden. Een goede oriëntatie helpt aanstaande leerkrachten zicht te krijgen op wat een school te bieden heeft en invulling te geven aan de eigen leerweg.
Binnen samen opleiden worden studenten uitgedaagd om hun persoonlijke leerweg vorm te geven, passend bij de eigen leerwensen, de doelen van de opleiding en de mogelijkheden van de school. Zo wordt zelfsturing gestimuleerd en ontstaat eigenaarschap voor het leerproces. Het maken van keuzes vraagt in de eerste weken om gericht oriënteren op wat, waar, bij wie, wanneer, waarom en hoe geleerd kan worden: met wie te spreken, waar te observeren en welke methodes te bestuderen? Vindt oriëntatie met name binnen de klas plaats of ook buiten de klas en wellicht zelfs buiten school?
Gerichte oriëntatie verruimt het beeld van en de visie op het beroep en bevordert de professionele identiteitsontwikkeling. Om succesvol te kunnen oriënteren is het van belang dat studenten de ruimte krijgen om de school in de breedte te leren kennen en dat er samen betekenis wordt gegeven aan opgedane ervaringen. Goede begeleiding op school en instituut is essentieel en vraagt iets van alle begeleiders om de student heen en van de overige teamleden.
Oriënteren om te leren en het begeleiden van dit proces kunnen worden ondersteund door bijvoorbeeld oriëntatiekaarten. Middels deze kaarten worden studenten uitgenodigd de context van de school te onderzoeken. Dit soort middelen, ook wel boundary objects genoemd, helpen om de leeromgeving van het instituut en het werkveld met elkaar te verbinden. Zo ontstaat samenhang in het curriculum en wordt samengewerkt aan de persoonlijke leerweg van iedere student.
Vragen bij de praatplaat
Bespreek met schoolopleiders, instituutsopleiders, met studenten, mentoren en met overige teamleden:
- Hoe geven wij ‘oriënteren om te leren’ vorm? Welke kwaliteiten van de leerwerkplek benutten wij wel en welke (nog) niet?
- Op welke manier verbinden wij in de oriëntatiefase de opleiding en de leerwerkplek? Wat is sterk en wat kan versterkt worden? Wie/wat hebben wij daarbij nodig?
- Welke bijdrage levert ieder van ons aan ‘oriënteren om te leren’? Wat kunnen we van elkaar leren? Waar kunnen we elkaar versterken?
- Hoe oriënteren studenten uit verschillende opleidingsvarianten en -jaren zich? En wat vraagt dat van ons?
Bakker, A., & Akkerman, S.F. (2014). Leren door boundary crossing tussen school en werk. Pedagogische Studiën, 91, 8-23.
Billett, S. (2004). Workplace participatory practices: Conceptualising workplaces as learning environments. The Journal of Workplace Learning, 16(6), 312-324.
Bruining, T., & Akkerman, S. (2017). Ontwikkeling van lerarenopleidingen door het leerpotentieel van grenzen te benutten: Opleidingsscholen als 21e eeuwse netwerkopleidingen. In M. Timmermans & C. van Velzen (Eds.), Kennisbasis Lerarenopleiders Katern 4: Samen in de school opleiden (pp. 57-69). Vereniging Leraren Opleiders Nederland (VELON).
Jossberger, H. (2011). Toward self-regulated learning in vocational education: Difficulties and opportunities [Doctoral dissertation]. Open Universiteit.
Nieuwenhuis, L., Hoeve, A., Nijman, D., & van Vlokhoven, H. (2017). Pedagogisch-didactische vormgeving van werkplekleren in het initieel beroepsonderwijs: Een internationale reviewstudie. HAN Kenniscentrum Kwaliteit van Leren.
Klarus, R., & van Vlokhoven, H. (2014). Zelfregulatie als hefboom voor competentieontwikking. HAN Kenniscentrum Kwaliteit van Leren.
Kroeze, C. (2014). Georganiseerde begeleiding bij opleiden in de school [Doctoral dissertation]. HAN Kenniscentrum Kwaliteit van Leren.
Kroeze C., & Timmermans M. (2021). Een samenhangend curriculum ontwerpen in de driehoek. Platform Samen Opleiden & Professionaliseren. Een-samenhangend-curriculum-ontwerpen-in-de-driehoek.pdf (platformsamenopleiden.nl)
Kroeze, C., & van Veen, K. (2017). Samen opleiden in twee contexten. In M. Timmermans & C. van Velzen (Eds.), Kennisbasis Lerarenopleiders Katern 4: Samen in de school opleiden (pp. 39–51). Vereniging Leraren Opleiders Nederland (VELON).
Narayanan, V.K., Olk, P.M., & Fukami, C.V. (2010). Determinants of internship effectiveness: An exploratory model. Academy of Management Learning & Education, 9(1), 61–80.
Onstenk, J. (2018). Het werkplekcurriculum in de school: Opleiden op de werkplek [Katern 2.Kwaliteitsreeks/Verdieping]. Platform Samen Opleiden & Professionaliseren. VERDIEPING-Het-werkplekcurriculum-in-de-school.pdf (platformsamenopleiden.nl)
Swager, R., Klarus, R., Van Merriënboer, J.G., & Nieuwenhuis, L. (2015). Constituents aspects of workplace guidance in secondary VET. European Journal of Training and Development, 39(5), 358-372. http://dx.doi.org/10.1108/EFTD-01-2015-0002
- Bekijk alle oriëntatiekaarten