Waarom leraren worstelen met ouders
Met ouders samenwerken aan de opvoeding. Hoe doen leraren dat? Mirjam Stroetinga, werkzaam als onderwijsadviseur bij het Marnix Onderwijscentrum, doet hier promotieonderzoek naar. “Er wordt veel geworsteld als het gaat om de samenwerking met ouders. De groeiende berg tips lijkt dat onvoldoende op te lossen. Ik zie steeds beter waar die worsteling in zit.”
Vier wetenschappelijke artikelen moet ze schrijven om te promoveren aan de Universiteit voor Humanistiek. De artikelen worden in internationale, wetenschappelijke tijdschriften gepubliceerd. Op dit moment is Mirjam bezig met de afronding van het tweede artikel. De onderzoeker licht alvast een tip van de sluier op.
Wat onderzocht je voor dit tweede artikel?
"Het artikel gaat in op de vraag hoe leraren basisonderwijs samenwerken met ouders aan de opvoeding en hoe hun denken daarover eruit ziet. Ik heb 34 leraren gevraagd om een brief te schrijven aan een denkbeeldige pabo-student over een situatie, waarin zij met ouders samenwerkten aan opvoeding. In de brief reflecteren ze op de situatie en geven tot slot een advies mee aan de student. Het leverde prachtige brieven op! Ik heb ze allemaal geanalyseerd en daaruit conclusies getrokken. Er wordt al lang geworsteld als het gaat om de samenwerking met ouders. Ik zie steeds scherper waar die worsteling in zit.”
Leg eens uit
"Nou, in mijn literatuurstudie ontdekte ik al dat leraren ‘ouderbetrokkenheid’ vaak bekijken vanuit de school: een ouder die ze veel zien op school is een betrokken ouder en andersom. Ook bleek uit de literatuur dat er onder leraren over het algemeen een smalle opvatting bestaat over wat goed opvoeden is. Hun eigen opvoeding en informatie uit hun lerarenopleiding zijn leidend; wat daar buiten valt wordt al gauw gezien als minder goed opvoeden. Interessant is dat de brievenstudie ook een smalle focus laat zien van leraren. De opvoedcasussen die ze beschrijven gaan zonder uitzondering over het hier en nu: de lastige opvoedsituatie (te laat komen, geen speelgoed kunnen delen, huiswerk steeds maar niet maken), moet opgelost worden, zodat het nu, in de klas, beter zal gaan. Een blik naar wat deze opvoedsituatie kan betekenen voor het volwassen leven van het kind of voor de samenleving ontbreekt. Dat is toch echt interessant!"
Hoe gaan leraren om met ouders?
"Na analyse van de brieven onderscheid ik drie manieren waarop er door de leraar samengewerkt wordt met ouders. Op welke manier er wordt samengewerkt, staat trouwens los van de jaren onderwijservaring van de leraar. De drie manieren die zichtbaar worden in de brieven zijn: 1) Er is uitwisseling en afstemming over opvattingen met betrekking tot de opvoeding. De stem van de ouder wordt gehoord. 2) Er is uitwisseling en afstemming op praktisch vlak. Er wordt gekozen voor een (snelle) praktische oplossing waardoor de situatie werkbaar blijft, maar overtuigingen blijven onbesproken. 3) De leraar zendt; er is geen afstemming.
Wat ik zie, is dat er nog veel op dat tweede en derde niveau gehandeld wordt."
Wat zou je leraren willen meegeven om de samenwerking te verbeteren?
"Dat de stem van de ouder heel belangrijk is. In de literatuur wordt gesproken over de parental voice. Dat is hoe de ouder over het kind spreekt: welke hoop, dromen en zorgen ze hebben met betrekking tot het kind. Als je daarnaar durft te vragen, opent zich een heel ander gesprek. Daarnaast is belangrijk je bewust te zijn van de parental presence. Daarmee wordt bedoeld dat de ouder op veel verschillende manieren bijdraagt aan de ontwikkeling van het kind. Denk bijvoorbeeld aan zorgen dat het kind voldoende slaap krijgt, met vriendjes mag spelen of zijn mening mag geven thuis. Als je je realiseert dat ouders heel breed bijdragen aan de ontwikkeling van hun kind, kijk je met een andere blik naar ouders; ook naar die ouder die je nooit op school ziet. Ik zou ten slotte willen zeggen: wees je lieve zelf, zorg voor een warme relatie en blijf niet als professional tegenover de ouder zitten. Soms is het goed om die rol even los te laten en eerlijk te zeggen: ik weet het ook niet. Dat kan opening tot gesprek geven."
