Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen?

Onderwijsvernieuwing is meer dan een goed plan en de realisatie daarvan. We willen dat innovaties beklijven en integreren in bestaande praktijken. We willen ervan leren en kennis gebruiken voor toekomstige innovaties. Dat vraagt om kennis over hoe je innovaties je eigen maakt, verankert, borgt en verduurzaamt. Het lectoraat Leren en innoveren houdt zich bezig met de vraag hoe te komen tot innovaties die duurzaam zijn. Dit essay beschrijft de theoretische basis van waaruit we werken.

Het essay “Opeens wordt iets anders gevraagd” is het tweede essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Loek Schoenmakers

Dit essay laat de ingewikkelde verhoudingen zien tussen twee vormen waarin de burgers aan de pluriforme samenleving deelnemen: als individu, maar gelijktijdig ook als lid van een groep. In de kern gaat het hier om de twee grondvormen van burgerschap die beide historisch verankerd zijn binnen de twee westerse tradities liberaal pluralisme en corporatief pluralisme, maar die elkaar actueel maatschappelijke voorbeelden indachtig, ook categoraal kunnen uitsluiten. Onderwijs heeft daarmee een belangrijke pedagogische opdracht: vorming van de (aanstaande) leraren als cultureel sensitieve professionals die met dit ingewikkelde maatschappelijke dilemma kunnen omgaan. Nadere bestudering van enkele distinctieve kenmerken van het concept culturele sensitiviteit in termen van de pedagogische kwaliteiten van leraren in een pluriforme samenleving laat zien dat deze voorwaardelijk zijn aan het verduurzamen van de vernieuwingen op pluriforme scholen.

Het essay Burgerschapsvorming is leren omgaan met onzekerheden is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Hüseyin Susam

Blikken we terug op enkele decennia onderwijsvernieuwing, dan wordt duidelijk dat de ontwikkeling van ons onderwijs een normatieve kwestie is. Overheid, wetenschappers, columnisten, onderwijsbestuurders, schoolleiders, leraren, ouders en leerlingen, allemaal hebben ze opvattingen over het onderwijs en over de ontwikkeling daarvan. Regelmatig botsen partijen met elkaar. Ook binnen de school kunnen de opvattingen van leraren tegenover elkaar staan, bijvoorbeeld de opvattingen van de vakdidactisch georiënteerde leraren en die van de pedagogisch georiënteerde collega. Uiteindelijk is er maar één echte beleidsmaker in het onderwijs en dat is de leraar. In de frontlinie van het onderwijs, in de klas en in de relatie met leerlingen, velt de leraar iedere dag opnieuw honderden professionele oordelen en daardoor krijgt het onderwijs vorm. Wat mag je van onderwijsmensen verwachten aangaande de zorg voor goed onderwijs? En wanneer mag je zeggen dat dat onderwijs werkt, deugt en deugd doet? In dit essay verken ik deze normatief-ethische dimensie van duurzame onderwijsvernieuwing en de consequentie daarvan voor het professionaliseringsbeleid.

Voordat ik aan mijn vragen over de zorg voor goed onderwijs toekom, ga ik eerst in op mijn ervaring als onderwijsmens en wat ik in de praktijk ben tegengekomen.

Het essay De morele dimensie van onderwijsvernieuwing is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Ton Bruining

Dit essay is een oproep om kwaliteitscultuur te zien als voedingsbodem voor duurzaam innoveren en daarmee als basis en voorwaarde voor mooi en goed onderwijs. Goed onderwijs is het resultaat van duurzame verandering en levert daarmee een positieve bijdrage aan de ontwikkeling van kinderen. Kwaliteitscultuur en duurzaam innoveren gaan hand in hand en versterken elkaar. De aanwezigheid van een kwaliteitscultuur is de basis voor het eigen maken en bestendigen van vernieuwing. Zonder de aanwezigheid van zo’n kwaliteitscultuur is het niet mogelijk om tot een duurzame verandering en dus goed onderwijs te komen.

Het essay Duurzaam veranderen kan niet zonder kwaliteitscultuur is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: José Kersbergen

Goed onderwijs geven voor alle leerlingen is een uitdaging, want leerlingen ontwikkelen zich langs verschillende wegen. Leerkrachten hebben naast deze verschillende leerlingen te maken met een constante stroom aan veranderingen, zowel binnen de school als in de samenleving. Zij dienen om te gaan met deze veranderingen. Het kunnen maken van goed onderwijs, oftewel onderwijs dat tegemoetkomt aan de behoeften van de leerlingen en leerkrachten, vraagt om constante en duurzame innovatie. Het vraagt ook om het geven van betekenisvol onderwijs volgens een visie die geleefd wordt binnen de school. Hiervoor is een kritische houding en saamhorigheid noodzakelijk. Geïnterviewde leerkrachten geven verder aan ‘vertrouwen’, ‘veiligheid’ en ‘ruimte vanuit visie’ belangrijke voorwaarden te vinden voor het maken van goed onderwijs.

Het essay Goed onderwijs voor alle leerlingen is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Willemijn Schless

De vraag om tegemoet te komen aan het groeiende verlangen naar een inclusieve samenleving start wat mij betreft in het onderwijs. Daar komen de kinderen samen die dit verlangen invulling kunnen geven door samen te leven, samen te werken en samen te leren. Op weg naar die inclusieve samenleving staat er een onderwijsinnovatie aan te komen. Een innovatie die een overgang beoogt van passend onderwijs naar ‘inclusiever onderwijs’. Dit kan klein beginnen, een eerste stap om te komen in de richting van inclusief onderwijs, en groot worden, we maken van onze school een volledig inclusieve school. In dit essay laat ik zien dat het vormgeven van inclusief onderwijs een duurzame systeemverandering vraagt. Duurzame systeemverandering begint bij de primaire processen: bij de leerkrachten en de scholen. Het is daarbij nodig om samen tot een waardencreatie te komen; wat verstaan we onder inclusief onderwijs en wat betekent daarbinnen het omgaan met diversiteit?

Het essay Over diversiteit in het licht van inclusief onderwijs is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Bert van Velthooven

Pedagogisch professional Marieke werkt in een kindcentrum, zowel in de opvang als in het onderwijs. ’s Ochtends begint ze haar werkdag in de peutergroep. Wanneer deze kinderen naar huis gaan, gaat zij door naar de kleuters, waar ze de kringactiviteiten doet. Ook begeleidt ze op school leerlingen met Nederlands als tweede taal (NT2) en is ze na schooltijd op de buitenschoolse opvang (BSO) aan het werk. Op deze manier heeft Marieke zicht op de gehele ontwikkelingslijn van kinderen en is ze een vertrouwd gezicht voor kinderen en ouders. Marieke werkt op deze manier als ‘verbindende schakel’ tussen onderwijs en opvang.

De rol, de typische scharnierfunctie, die Marieke vervult is vandaag de dag nodig in kindcentra, maar ook in scholen en kinderopvang. Er moeten immers professionals zijn die de twee ‘werelden’ van onderwijs en opvang bij elkaar brengen, die zorgen voor samenwerking en verbinding zodat alle kinderen zich goed kunnen ontwikkelen. Meer met elkaar samenwerken en de inzet van een nieuwe professional zoals Marieke, zijn innovatieve veranderingen die plaatsvinden binnen bestaande structuren. De voorheen zo duidelijke rollen en grenzen binnen organisaties, vervagen nu steeds meer en dat roept uiteraard vragen op. Want hoe zet je zo iemand duurzaam in? En wat is de meerwaarde van deze manier van (samen)werken?

Het essay Over de grenzen heen kijken is het eerste essay in de bundel Borgen van innovaties of blijvend vernieuwen? Verkenningen naar duurzaam veranderen in het onderwijs en daarbuiten, dat in april 2021 door de Marnix Academie is uitgegeven.

Het essay is hier gratis te downloaden.

Auteur: Emma Nitert