Samen inclusief onderwijs ontwikkelen

Dit professional doctorate-traject draagt bij aan wat leerkrachten, schoolleiders en teams in hun scholen kunnen doen om te komen tot het ontwikkelen van inclusief onderwijs.

Doel

Alle leerlingen verschillen. Dat vraagt om verschillende aanpakken in de klas, unit en school willen we elk kind kansen bieden op een optimale ontwikkeling. Het vraagt leerkrachten en teams die door hun denken én handelen flexibel inspelen op deze verschillen door op zoek te gaan naar andere of beter passende manieren van het ontwikkelen van inclusiever onderwijs.

Deze innovatie draagt bij aan het grote systemische vraagstuk naar het “hoe” van inclusief onderwijs. Daartoe wil ik het individueel en collectief handelingsvermogen van leraren en teams versterken en vergroten door leer- en ontwikkelprocessen aan te jagen op verschillende niveaus. Ik ga samen met leerkrachten en leerlingen op zoek naar wat daarbij werkt in de klas, ik verken wat dat vraagt in termen van collectief leren en ontwikkelen van alle betrokkenen. Door het werken aan en het delen van deze effectieve praktijken vind ik samen met medewerkers, schoolleiders en bestuurders een antwoord op de vraag hoe inclusiever onderwijs ingebed, geborgd en in leven gehouden kan worden in de organisatie.

Onderzoeksvraag

Dit Professional Doctorate-traject draagt bij aan wat leerkrachten, schoolleiders en teams in hun scholen kunnen doen om te komen tot het ontwikkelen van inclusief onderwijs.

"Vanuit ‘Den Haag’ en vanuit het werkveld wordt de wens uitgesproken dat inclusief onderwijs landt in de normen, waarden, gedachten en handelingen van alle betrokken partijen. Ondanks deze wens komt in Nederland de ontwikkeling van inclusief onderwijs in de praktijk nog wat langzaam op gang. Organisaties worstelen vooral met het ‘hoe’ van inclusie in de dagelijkse praktijk. Dit is complex en uitdagend omdat niet alleen leerlingen verschillen, maar ook schoolcontexten: lokaal, cultureel en historisch. Door met het werkveld in de praktijk aan de slag te gaan met het vormgeven van inclusief onderwijs zoeken we samen antwoorden op de vraag naar het ontwikkelen van het ‘hoe’. Dat begint op de werkvloer, bij de leerkracht en de teams en spreidt zich uit naar het niveau van de school, bestuur, samenwerkingsverband en opleidingsinstituten."

Methode

Bij dit traject past een sociaal constructionistische benadering. Deze benadering focust op het gezamenlijk betekenis geven aan gebeurtenissen en situaties door dialoog en multidisciplinaire samenwerking. Hierbij passen Waarderend Onderzoek (Appreciative Inquiry) en Design Thinking, als participatieve, collectieve en iteratieve instrumenten voor veranderkundige interventies. Deze methoden faciliteren het creatieve proces van het bedenken van oplossingen en strategieën voor inclusief onderwijs. In elke deelnemende schoolorganisatie werken we met ‘Community of Learners’ (CoL), die participatie, representatie en reflectie bevordert en zo de professionele ontwikkeling van leerkrachten verbindt met de ontwikkeling van de school. Deze CoL’s, met hun diverse samenstellingen, vertegenwoordigen het gehele systeem en zorgen voor veranderingen in het systeem.

Organisaties veranderen als gedragspatronen in het primaire proces duurzaam worden verlegd. Voor dit PD-traject betekent dit dat de effectieve praktijken voor inclusief onderwijs in de klas en voor leerlingen impact heeft op verschillende niveaus.

Hoe nu verder?

De opgedane kennis in scholen delen we binnen netwerken van andere scholen, binnen samenwerkingsverbanden, besturen en hogescholen. Deze kennis over hoe inclusief onderwijs te ontwikkelen wordt geïntegreerd in de systemen en routines van de organisaties. Aan de proceskant resulteert dit in collectief eigenaarschap van effectieve praktijken bij inclusief onderwijs. Aan de inhoudskant zijn dit relevante aanpakken met praktijkwaarde voor alle belanghebbenden.