Begrijpend lezen
Het aanbieden van actuele teksten in een les waarin zaakvakken geïntegreerd worden aangeboden leidt niet noodzakelijkerwijs tot een verhoogde motivatie onder leerlingen voor begrijpende lezen.
Wanneer nieuwsgierigheid belemmerd wordt, bijvoorbeeld door centraal aanbod van informatie, is het niet gek dat leerlingen gedemotiveerd kunnen raken.
Doel
De groepsleerkrachten van de Prins Willem Alexanderschool (PWA) willen graag dat de leerlingen gemotiveerd zijn bij het begrijpend lezen. Door het geïntegreerd aanbieden van begrijpend lezen wordt verwacht dat de leerlingen begrijpend lezen als meer zinvol ervaren. Hiermee hopen de groepsleerkrachten ook dat de CITO-resultaten gemiddeld een II-score zijn op groepsniveau. Dit onderzoek heeft ten doel om te komen tot een gewenste situatie waarin het onderwijs in begrijpende lezen leidt tot zowel een verhoogde motivatie tijdens begrijpend lezen en een groepsgemiddelde van CITO-niveau II.
Onderzoeksvraag
De onderzoeksvraag die centraal staat in dit onderzoek luidt:
In welke mate kan het integreren van begrijpendleesonderwijs en zaakvakonderwijs bijdragen aan de motivatie voor begrijpend lezen van leerlingen in groep 5 en groep 7 van de Prins Willem Alexanderschool in Amersfoort?
Methode
In het onderzoek werd een interventie ontworpen, gebaseerd op theoretische inzichten, die gericht was op het stimuleren van de motivatie van leerlingen voor begrijpend lezen. Om zicht te krijgen op een eventuele verandering in motivatie werden verschillende kwantitatieve en kwalitatieve data verzameld gedurende de looptijd van de interventie.
De interventie betrof het inzetten van verschillende soorten actuele teksten gerelateerd aan de Blink-methode - een methode waarbij aardrijkskunde, geschiedenis en natuur & techniek voor de groepen 5 tot en met 8 geïntegreerd worden aangeboden – tijdens het begrijpendleesonderwijs met de lesmethode Nieuwsbegrip. Een leerkracht uit groep 5 en een uit groep 7 hebben de interventie uitgevoerd.
Tijdens de interventie zijn 61 leerlingen uit beide groepen bevraagd middels een vragenlijst. In de vragenlijst – die op drie momenten tijdens de interventie werd afgenomen - stond het meten van de motivatie van leerlingen voor lezen in het algemeen, en begrijpend lezen in het bijzonder, centraal.
Op basis van de vragenlijsten werden tevens kwalitatieve data verzameld aan de hand van: 1) klassengesprekken gestuurd door een gespreksleidraad en 2) interviews met leerlingen aan de hand van een semigestructureerde interviewguide.
Resultaten
Uit de antwoorden die leerlingen op de vragenlijsten hebben gegeven is naar voren gekomen dat zij de teksten die werden aangeboden tijdens de interventieperiode niet leuker vinden dan de teksten die werden aangeboden voor de interventie. Verder is gebleken dat er geen duidelijke verandering in de intrinsieke motivatie van leerlingen ten aanzien van begrijpend lezen te zien is in de loop van het onderzoek, een ook niet in de extrinsieke motivatie. Er kan daarom, op basis van de vragenlijsten, geconcludeerd worden dat het integreren van begrijpendleesonderwijs in Nieuwsbegrip met zaakvakonderwijs in Blink geen merkbaar effect heeft gehad op de motivatie van leerlingen.
Uit de klassengesprekken en de interviews die in groep 5 en 7 zijn gevoerd, is gebleken dat leerlingen wisselend reageren op de thematische benadering van het begrijpend lezen. De leerlingen uit groep 5 ervaren deze benadering als prettig, omdat de aansluiting bij het thema dat de methode Blink op dat moment centraal stelt door hen als betekenisvol wordt ervaren. De leerlingen van groep 7 ervaren deze benadering daarentegen als negatief, omdat zij liever zelfstandig onderzoek doen naar het thema dat door Blink op dat moment centraal wordt gesteld. Vanwege deze tegenstrijdige reacties is het ook op basis van deze resultaten niet mogelijk om een eenduidige conclusie te trekken over het effect van het integreren van begrijpend lezen met het zaakvakonderwijs van Blink.
Samenvattend kan gesteld worden dat er geen merkbaar effect op de motivatie van leerlingen voor begrijpend lezen is waargenomen op basis van de interventie.
Hoe nu verder?
In dit onderzoek werd ervan uitgegaan dat de motivatie van leerlingen met name afhing van het onderwerp van de teksten. Dit effect bleek in de praktijk niet waarneembaar. Echter, het onderzoek heeft wel een andere factor naar voren gebracht die van invloed is op de motivatie van leerlingen voor begrijpend lezen, namelijk leesstrategieën. Voor vervolgonderzoek is het daarom aan te bevelen om verder in te zoomen op het aanleren van verschillende leesstrategieën bij begrijpendleesonderwijs, om zo bij te dragen aan de motivatie van leerlingen.
