De ondernemerskwaliteiten van kinderen: van jongs af aan sociaal ondernemen
Kinderen maken al op jonge leeftijd kennis met wat er in de wereld gebeurt. Sociaal ondernemen biedt een oplossing om hier beter mee om te leren gaan. Het lectoraat Onderwijs & Sociaal Ondernemerschap werkt daarom samen met scholen om burgerschapsonderwijs vorm te geven. Voor het vakblad Basisschoolmanagement schreven collega's Judith Amels en Stella van der Wal-Maris een artikel over wat sociaal ondernemen precies inhoudt.
Bijdragen aan verandering
Op basisscholen wordt nagedacht over hoe burgerschapsonderwijs kan worden ingevuld. Deze vorm van onderwijs gaat over persoonsvorming en sociale omgang. En over vragen als hoe kinderen te leren deel te nemen aan de maatschappij en welke waarden daarbij een rol spelen. Dat is niet makkelijk, want in de wereld waarin kinderen opgroeien doen zich allerlei uitdagingen voor.
Denk bijvoorbeeld aan de klimaatcrisis, sociaal economische omstandigheden van gezinnen, vooroordelen en discriminatie. Dat kan leiden tot gevoelens van angst of zelfs depressie. Sociaal ondernemen leert kinderen hoe ze zelf kunnen bijdragen aan een verandering. Het biedt perspectief en zet kinderen in hun kracht.
Effect op de ontwikkeling van kinderen
Bij het leren sociaal te ondernemen onderzoeken leerlingen hun eigen drijfveren en passies en staan ze stil bij de vraag hoe ze zich verhouden tot zichzelf, de ander en de wereld. Ze krijgen vaardigheden op het gebied van samenwerken, communiceren en persoonlijk leiderschap en er wordt een beroep gedaan op hun creatief en systemisch denken. Ze leren dat ze kritisch mogen zijn en ze leren waarderen. Sociaal ondernemen heeft een onderzoeksmatige aanpak in zich die vanuit een nieuwsgierige en onderzoekende houding bijdraagt aan kritische reflectie.
De rol van de schoolleider
Net als elke verandering in een school is ook bij het invoeren van leren sociaal te ondernemen de rol van de schoolleider cruciaal. Enerzijds heeft de schoolleider kennis nodig van wat het inhoudt, anderzijds heeft hij of zij de belangrijke taak om samen met het team af te wegen of en hoe sociaal ondernemen past bij de visie en de doelen van de school.
Als een school bekend is met onderzoeksmatig of thematisch werken, zijn leerkrachten en kinderen al iets meer bekend met het nemen van eigen initiatieven. Zij durven mogelijk eerder zelf keuzes te maken dan in een school waar nog meer methodisch wordt gewerkt. De schoolleider stuurt de dialoog in het team op dergelijke zaken, ondersteunt en stimuleert. Deze zorgt ervoor dat er op enig moment samen met het team een weloverwogen besluit wordt genomen: gaan we op deze manier werken, past sociaal ondernemen bij ons onderwijsconcept en hoe willen wij burgerschapsonderwijs invullen?
Een voorbeeld uit de praktijk
Er zijn vele aanleidingen om met leerlingen sociaal ondernemend aan de slag te gaan. Een voorbeeld: een groep leerlingen werd getriggerd door het feit dat we in Nederland zo’n 130 miljoen kilo textiel per jaar weggooien. Ze verdiepen zich in de thematiek en besluiten zelf iets tegen deze verspilling te gaan doen. Ze hergebruiken oude kleding om hiervan zelf tassen te maken en vervolgens te verkopen.
De leerlingen hebben in dit hele project de regie: zij maken keuzes en bepalen welke initiatieven ze willen ontplooien om zo mee te bouwen aan een wereld zoals zij die graag zien. Ze hebben tijdens dit project niet alleen ervaren dat ze zelf kunnen bijdragen aan het realiseren van een betere wereld. Het project gaf ook aanleiding om met de leerlingen stil te staan bij de vraag hoe je wil zijn en wil handelen in relatie tot de ander en de wereld.