Samenwerking van leraren in het basisonderwijs met ouders aan opvoeding
Aanleiding voor het onderzoek
Er is de laatste jaren veel onderzoek gedaan naar de samenwerking van leraren met ouders. Vaak is dat onderzoek gericht op het verbeteren van de leerprestaties van kinderen. De samenwerking tussen leraren en ouders blijkt leerprestaties te kunnen bevorderen. Het promotieonderzoek ‘Samenwerken met ouders aan opvoeding’ gaat uit van het idee dat leraren niet alleen bijdragen aan het cognitief leren, maar ook aan de opvoeding van kinderen. Leraren in het basisonderwijs trekken lange tijd op met de leerlingen en begeleiden hen dagelijks. De manier waarop leraren omgaan met kinderen en de inhoud van hun lessen zijn niet waardevrij. Kohlberg zei al in 1977: “In het handelen van de leerkrachten en in de lesstof wemelt het van de waarden.” Onbewust dragen leraren dus bij aan de opvoeding van hun leerlingen. Daarnaast gebeurt dat ook bewust, denk aan lessen sociale vaardigheid, burgerschap en/of levensbeschouwing.
Met toenemende diversiteit en individualisering in onze samenleving, speelt het onderwerp opvoeding ook een rol in het onderwijsdebat. Het EU-onderzoek ‘Teaching common values’ (Veugelers, de Groot en Stolk, 2017) is daar een voorbeeld van. Beleidsmakers vragen zich af hoe scholen kunnen bijdragen aan het bevorderen van sociale samenhang in de samenleving en de waardering van diversiteit. Het is dan ook opmerkelijk dat er nog niet zoveel onderzoek gedaan is naar het samenwerken van leraren met ouders op dit gebied.
Doel en onderzoeksvraag
In de Nederlandse context van diversiteit en individualisering kunnen leraren en ouders verschillende overtuigingen hebben ten aanzien van opvoeding. Op de partnerscholen van de Marnix Academie komen we allerlei voorbeelden hiervan tegen. Een leraar: “Ik leer mijn leerlingen om conflicten met woorden op te lossen. Ingewikkeld, als een kind thuis hoort dat het goed is om van je af te slaan.” Een andere leraar: “Mijn leerlingen uit groep 5 doen mee met de Ramadan. Zij missen daardoor zoveel voeding en slaap, dat ze zich niet kunnen concentreren in de klas”. Een ouder: “Mijn zoontje zit bij de kleuters en wordt regelmatig even op de gang gezet om na te denken over zijn gedrag. Persoonlijk vind ik dat geen goede aanpak.” Zulke situaties vragen om ontmoeting, om samenwerking tussen ouders en leraren. Dit onderzoek bestudeert wat er nodig is om als leraar samen te werken met ouders in het belang van de persoonlijke, sociale en maatschappelijke ontwikkeling van het kind. In het onderzoek staat de volgende vraag centraal: Hoe kunnen leraren in het basisonderwijs met ouders samenwerken aan opvoeding?
Aanpak
Het promotieonderzoek bestaat uit vier deelonderzoeken. Elk deelonderzoek leidt tot een publicatie in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift.
Deelonderzoek 1 bestaat uit een review van de beschikbare wetenschappelijke studies over samenwerken met ouders aan opvoeding, zodat de stand van zaken in de wetenschap op dit onderwerp in kaart wordt gebracht. Deelonderzoek 2 betreft een brievenstudie, waarbij 34 leerkrachten een ervaring beschrijven van samenwerken met ouders aan opvoeding. Zo wordt inzicht gekregen in praktijken van samenwerken en leerkrachtkenmerken die samenwerken met ouders bevorderen. Deelonderzoek 3 is een survey onderzoek onder 191 eerstejaarsstudenten van de lerarenopleiding. Dit deelonderzoek levert kennis op over observaties en bijbehorende opvattingen van eerstejaars pabostudenten over het samenwerken van leerkrachten met ouders aan opvoeding. Deelonderzoek 4 tenslotte bestaat uit interviews met schoolleiders over praktijken van en visies op werken aan opvoeding en de samenwerking met ouders daarin.
Planning
Het onderzoek wordt voorjaar 2022 afgerond.
Betrokkenen
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Mirjam Stroetinga, senior-adviseur bij het Marnix Onderwijscentrum. Begeleiding vindt plaats vanuit de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht: Wiel Veugelers is de promotor; Yvonne Leeman de co-promotor.
Meer informatie? Mail naar m.stroetinga@hsmarnix.nl
Publicaties
Stroetinga, M. & De Vries, P. (2021). Wat de ouder beweegt. BSM Magazine voor effectief schoolleiderschap, 35(3), 16-19.
Stroetinga, M., Leeman, Y., & Veugelers, W. (2019). Primary school teachers‘ collaboration with parents on upbringing: A review of the empirical literature. Educational Review, 71(5), 650-667. https://doi.org/10.1080/00131911.2018.1459478
Stroetinga, M. (2014). Ouders voor altijd. In R. Oostdam & P. de Vries (red.) Samen werken aan leren en opvoeden. Basisboek over ouders en school (pp. 47-58). Bussum: Coutinho.
Lees ook Mirjams Blogreeks 'Samenwerken met ouders', waarin ze relevante wetenschappelijke studies ontsluit voor het basisonderwijs.