In het kort
Door een kennissessie, werksessie en evaluatie weten de leerkrachten op basisschool de Horizon meer over cyclisch handelingsgericht werken, zien ze het belang er van in en passen ze vaker (elementen van) deze manier van werken toe.
In het schooljaar 2019-2020 heeft een analyse van het onderwijs op de Horizon plaatsgevonden. Een van de belangrijkste aanbevelingen uit deze analyse was om het taal- en rekenonderwijs binnen de Horizon te versterken door meer handelingsgericht te gaan werken. Deze aanbeveling past goed bij het thema van Werkplaats Onderwijsonderzoek ‘Samen de Regie’. Het doel van het onderzoek is om een positieve verandering bij leerkrachten te bewerkstelligen in de kennis, overtuigingen en vaardigheden op het gebeid van handelingsgericht werken, gepersonaliseerd leren en digitaal adaptief werken. De focus ligt hierbij op het rekenonderwijs.
In de winter van 2020-2021 zijn als voormeting semigestructureerde interviews gehouden met alle acht leerkrachten van groep 4 t/m 8 van basisschool de Horizon. Deze interviews hadden als doel om te beoordelen wat de huidige kennis, houdingen en vaardigheden van leerkrachten zijn op het gebied van handelingsgericht werken, gepersonaliseerd leren en digitale en adaptieve verwerking, met een focus op het rekenonderwijs. Bij gepersonaliseerd leren is hierbij specifiek gekozen om te focussen op de coachende rol van de leerkracht.
Aan de hand van de bevindingen uit de interviews, zijn er verschillende interventies gedaan rond het toepassen van de cyclische manier van werken. Onze ambitie was om tot een algemene werkwijze of algemene afspraken te komen, zodat de leerkrachten voldoende kennis en tools hebben om deze werkwijze toe te passen. We hebben de volgende interventies ingezet:
De kennissessie bestond uit het delen van de bevindingen uit de voormeting en het opfrissen van de kennis over handelingsgericht werken. Als vervolg op de kennissessie bereidden de leerkrachten twee weken later tijdens een werksessie een rekenles voor aan de hand van een eigen leervraag. Samenwerken werd gestimuleerd. Nadat de les in de praktijk was gegeven hebben de leerkrachten in een korte evaluatiesessie hun ervaringen gedeeld.
In het voorjaar van 2022 zijn als nameting nogmaals semigestructureerde interviews gehouden met vier leerkrachten van groep 4 t/m 8. Deze leerkrachten hadden allen deelgenomen aan de voormeting en aan de onderwijsinterventies.
Op basis van de interviews die zijn gedaan tijdens de nameting, kunnen we voorzichtig stellen dat we de kennis, overtuigingen en vaardigheden van leerkrachten over cyclisch handelingsgericht werken hebben veranderd aan de hand van een relatief kleine en kortdurende interventie, die goed past bij de werkwijze binnen de Horizon. Leerkrachten weten meer over cyclisch handelingsgericht werken, zien duidelijk het belang ervan in en passen vaker (elementen van) deze manier van werken toe. Ze zien ook op schoolniveau dat leerkrachten lesgeven op een manier die aansluit bij cyclisch handelingsgericht werken (e.g., het werken met instructiegroepen op het leerplein, het analyseren van toetsresultaten en op basis hiervan maken van groepsplannen). De leerkrachten geven wel aan dat het fijn zou zijn om deze manier van werken (e.g., het organiseren van de cyclus, niet alleen signaleren maar ook evalueren) nog meer in te oefenen, dat er meer zicht komt op elkaars aanpak en dat het thema nog meer levend wordt binnen de school, bijvoorbeeld door het meer structureel te laten terugkomen tijdens bijeenkomsten of door er meer bord- en werksessies aan te wijden.
De aanbevelingen zijn geformuleerd op leerkracht-, schoolteam-, en directieniveau.
“De kunst bij elkaar afkijken kan er bovendien voor zorgen dat het enthousiasme om cyclisch handelingsgericht te werken nog meer groeit.”
Vier onderzoeksteams doen onderzoeken die zich toespitsen op vragen met betrekking tot de inzet van ICT in relatie tot zelfregulatie door leerlingen en het vormgeven van de coachende rol door de leraar.
Aanleiding voor dit onderzoek was de vraag hoe de school vanuit eigenaarschap van kinderen, kinderen kan leren om zelf keuzes te maken bij het vak rekenen. Er is gekeken welke leerkrachtvaardigheden nodig zijn om eigenaarschap te stimuleren, in welke mate deze vaardigheden al aanwezig zijn en hoe dit met een interventie nog verbeterd kan worden. Na een literatuuronderzoek en observaties in de klassen is een kwaliteitskaart ontwikkeld waarmee concreet waarneembaar leerkrachtgedrag beschreven staat.
Aanvankelijk waren de leerkrachtenteams op de Juliana en Regenboog nog niet bezig met gepersonaliseerd leren. Na een training waarin handvatten werden gegeven over hoe je gepersonaliseerd leren in praktijk kan brengen en welke rol ICT hierbij kan hebben, kwam er verandering in het team en ontstond er enthousiasme.
