Het effect van adaptief leren op leerresultaten en motivatie van leerlingen in het primair onderwijs
Wat is de invloed van adaptief leren op de leerresultaten en motivatie van leerlingen uit het primair onderwijs? Middels een kwantitatieve effectstudie gecombineerd met de kwalitatieve analyse van leerlinginterviews is dit op vier verschillende scholen, waaronder brede school Rembrandt, onderzocht in groep vier tot en met zeven.
‘Ons advies is dan ook: besteed voldoende aandacht aan de implementatie van een nieuw adaptief leersysteem.’
Doel
De overheid maakt zich zorgen over de prestaties van de Nederlandse leerlingen aangezien de resultaten van het Nederlandse onderwijs door de jaren heen zijn afgegleden (Inspectie van het Onderwijs, 2018). Tegelijkertijd wordt geconstateerd dat niet alle leerlingen de kans krijgen om onderwijs te volgen dat past bij hun niveau (Inspectie van het Onderwijs, 2018). Het creëren van een adaptieve leeromgeving is een manier om tegemoet te komen aan de cognitieve verschillen tussen leerlingen. In de Nederlandse onderwijspraktijk zijn meerdere platformen beschikbaar die middels een adaptieve leeromgeving tegemoet komen aan de individuele, cognitieve verschillen tussen leerlingen (Kester et al., 2018). Deze adaptieve leersystemen verzamelen informatie over de individuele leerling en creëren aan de hand van algoritmes een optimale leeromgeving passend bij de behoefte van de leerling (Beldagli & Adiguzel, 2010). Het is echter de vraag of adaptieve leersystemen bijdragen aan hogere prestaties van Nederlandse leerlingen, omreden dat bestaand empirisch bewijs zich daar niet eenduidig over uitlaat. Verwachte positieve effecten op de leerresultaten van leerlingen worden niet altijd empirisch ondersteund. Nu adaptieve leersystemen, ondanks deze uiteenlopende resultaten, wel in toenemende mate worden ingezet in het Nederlandse onderwijs is meer onderzoek naar de effectiviteit van adaptief leren van belang.
Onderzoeksvraag
Wat is het effect van adaptief leren op de leerresultaten en motivatie van leerlingen uit groep vier tot en met zeven uit het basisonderwijs?
Methode
De steekproef bestond uit 449 leerlingen (53,3% jongen en 46,5% meisje) van groep vier tot en met zeven afkomstig van vier verschillende basisscholen. Ten tijden van huidig onderzoek werkten twee van de vier basisscholen, sinds begin schooljaar 2019/2020, met een (deels) adaptieve rekenmethode. De andere twee scholen werken met de niet-adaptieve, oftewel statische, versie van diezelfde methode. Van de 449 leerlingen in de steekproef werkten 225 leerlingen (50,1%) met de adaptieve methode en 224 leerlingen (49,9%) met de statische methode. Van alle leerlingen zaten 44 leerlingen (9,8%) in groep vier, 154 leerlingen (34,3%) in groep vijf, 138 leerlingen (30,7%) in groep zes en 113 leerlingen (25,2%) in groep zeven. In het onderzoek is onderscheid gemaakt tussen zwak, gemiddeld en sterk presterende leerlingen. De resultaten van de gestandaardiseerde Cito leerlingvolgsysteem (LVS) toets Rekenen-Wiskunde voorafgaand aan de interventie zijn gebruikt om niveaugroepen te vormen. De vaardigheidsscores van de Cito LVS voor en na de interventie zijn gebruikt om het effect van adaptief leren te bepalen. Van de 449 leerlingen waren er 434 (97%) leerlingen met een pre-score én een post-score. Om de motivatie van de leerlingen te meten werd bij hen een vragenlijst afgenomen. Van de 449 leerlingen hebben er 361 (80,4%) leerlingen de motivatievragenlijst ingevuld. Van deze 361 leerlingen behoorden 187 leerlingen (52%) tot de interventiegroep en 172 leerlingen (48%) tot de controlegroep. Om de onderzoeksresultaten op de leerresultaten en de motivatie van de leerlingen te kunnen duiden is er aanvullend een kwalitatieve analyse uitgevoerd. Voor deze kwalitatieve analyse werden zeventien leerlingen geïnterviewd. Deze leerlingen werkten allemaal met de adaptieve methode en waren afkomstig uit groep vijf (35,3%), zes (29,4%) en zeven (35,3%).
Resultaten
Uit de resultaten is gebleken dat leerlingen die werken met een adaptief leersysteem geen grotere leeropbrengst behalen dan de leerlingen die werken met een statische lesmethode. Daarnaast waren leerlingen die werkten met een adaptief leersysteem niet gemotiveerder waren dan leerlingen uit de controlegroep. Zowel voor de totale motivatie als de subschalen plezier/interesse, competentie en autonomie werd geen verschil gevonden. Ook wanneer onderscheid gemaakt werd tussen sterk, gemiddeld en zwak presterende leerlingen werden geen verschillen gevonden. Deze resultaten komen niet overeen met de verwachtingen.
Tips en advies
Ons advies is dan ook: besteed voldoende aandacht aan de implementatie van een nieuw adaptief leersysteem. Ondanks dat er op Brede School Rembrandt aandacht is geweest voor het werken met deze nieuwe methode, kan er een stap gezet worden met betrekking tot de adaptiviteit van de rekenmethode. Om deze reden wordt momenteel de optie onderzocht om samen te kijken hoe het gebruik van het adaptieve leersysteem geoptimaliseerd kan worden. In dit vervolgonderzoek naar adaptieve software in het rekenonderwijs wordt bijvoorbeeld gekeken hoe jij als leerkracht je handelen het best kan verbinden aan de verkregen data en wat de beschikbare data kan betekenen voor de didactische keuzes die je maakt. In het onderzoek wordt gekeken naar de manier waarop leerkrachten adaptieve leermiddelen betekenisvol inzetten binnen het reken- en wiskunde onderwijs in de basisschool. Als school streven we ernaar de methode echt te gaan inzetten als middel en niet al doel.