Leraren-in-opleiding leren responsief reageren op leerlinggedrag
Aanleiding voor het onderzoek
Leerkrachten reageren nogal eens streng en corrigerend op leerlinggedrag dat zij als storend ervaren. Zowel zijzelf als de leerlingen voelen zich vaak niet prettig bij deze aanpak. Responsief leerkrachtgedrag als reactie op storend leerlinggedrag lijkt volgens wetenschappelijk onderzoek het meest geschikt ter bevordering van welbevinden van leerlingen èn leerkrachten. Responsief leerkrachtgedrag betreft de manier van reageren op, of het bijsturen van, leerlinggedrag waarbij tegemoetgekomen wordt aan emotionele behoeften van veiligheid en goed contact met leerlingen.
Leraren-in-opleiding zien vaak de voordelen van een responsieve benadering, maar weten vaak niet hoe ze dit moeten aanpakken. De appraisals van de leerkracht (dit is de persoonlijke interpretatie door de leerkracht van het leerlinggedrag) en het gedragsrepertoire waarover de leerkracht beschikt, bepalen welk gedrag leerkrachten inzetten in de klas. Ik onderzoek middels een focus op specifieke lessituaties en micro-interacties (1) de appraisals van leraren-in-opleiding en hun geprefereerde strategieën bij storend leerlinggedrag via interviews, (2) de samenhang tussen responsief leerkrachtgedrag en lokaal leerling welbevinden op basis van video-observaties, (3) de inrichting van in-ear coaching voor het trainen van responsief leerkrachtgedrag tijdens het lesgeven en (4) de effecten van in-ear coaching op responsief leerkrachtgedrag en (lokaal) welbevinden van leerlingen en leraren-in-opleiding.
Doel en onderzoeksvraag
Het doel van dit onderzoek is: meer responsief gedrag van leraren-in-opleiding tijdens het bijsturen van leerlinggedrag waardoor het welbevinden van leerlingen en leraren-in-opleiding verbetert.
De overkoepelende onderzoeksvraag is: Wat zijn de appraisals van leraren-in-opleiding bij het bijsturen van leerlingen, welk responsief gedrag is hierbij effectief en hoe kan in-ear coaching worden ingezet om responsief gedrag van leraren-in-opleiding te bevorderen?
Aanpak
Het promotieonderzoek bestaat uit vier deelstudies. Elke studie leidt tot een artikel voor een internationaal wetenschappelijk tijdschrift.
De eerste studie is een survey onderzoek waarin interviews en vragenlijsten worden afgenomen bij 3e of 4e jaars LIO’s van 9 Radiant Pabo’s. De appraisals en gedragsstrategieën van leraren-in-opleiding tijdens het bijsturen van leerlinggedrag worden onderzocht.
De tweede studie is een observatieonderzoek waarin moment tot moment leerkracht-leerling interacties worden onderzocht in een klassensituatie. Er wordt gebruikt gemaakt van bestaand filmmateriaal van 57 leerkrachten groep 7 PO. De associatie tussen (responsief) leerkrachtgedrag en lokaal leerlingwelbevinden wordt onderzocht.
De derde studie is een quasi-experiment waarin 3e en 4e jaars leraren-in-opleiding van de Marnix Academie gecoacht worden op responsief leerkrachtgedrag door middel van in-ear coaching. De inrichting van een gepersonaliseerde interventie met in-ear coaching voor het trainen van responsief leerkrachtgedrag wordt onderzocht.
De vierde studie is een interventiestudie met 3e en 4e jaars leraren-in-opleiding van de Marnix Academie. Het betreft een quasi-experiment met een experimentele en een controlegroep. De leraren-in-opleiding in de experimentele groep zullen deelnemen aan een gepersonaliseerde in-ear coaching interventie gericht op hun responsiviteit. De controlegroep volgt een vervangende in-ear coaching interventie gericht op effectieve didactiek. De verwachting is dat een in-ear coaching interventie gericht op responsiviteit zorgt voor meer responsief leerkrachtgedrag van leraren-in-opleiding tijdens het bijsturen van leerlinggedrag en meer lokaal leerlingwelbevinden en welbevinden van leraren-in-opleiding.
Planning
Het promotieonderzoek start in september 2021. De verwachte afronding van het proefschrift is in 2026.
Betrokkenen
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Anke Creutzburg, opleidingsdocent pedagogiek en onderwijskunde. Begeleiding vindt plaats vanuit de Marnix Academie en de Universiteit Utrecht. Marjolijn Peltenburg is co-promotor vanuit de Marnix Academie, Tim Mainhard is co-promotor vanuit de Universiteit Utrecht en Jan van Tartwijk is promotor vanuit de Universiteit Utrecht.
Meer informatie? Mail naar a.creutzburg@hsmarnix.nl
Publicatie
Creutzburg, A., Visser, A. (2019) Leren samenwerken met ouders in het primair onderwijs. Versterking van de samenwerking tussen lerarenopleiding en scholen. Tijdschrift voor lerarenopleiders, 40(1), 75-82.